“Sức khỏe con người bắt đầu từ đại dương”
LTS: Đại dương là nơi khởi nguồn sự sống – và cũng là nơi gìn giữ sức khỏe của nhân loại trong tương lai. Thế nhưng trong khi chúng ta ngày càng chú trọng đến thực phẩm sạch, không khí sạch, nước sạch… thì môi trường biển – vốn là mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái sức khỏe – lại bị xem nhẹ.
Một nghiên cứu quy mô toàn cầu công bố trên Frontiers in Public Health (2022) đã chỉ ra rằng: mối liên hệ giữa đại dương và sức khỏe con người không chỉ tồn tại – mà còn có thể trở thành nền tảng cho các chính sách y tế, dinh dưỡng, giáo dục và truyền thông cộng đồng.
Loạt bài này sẽ chuyển thể nghiên cứu đó thành những phân tích gần gũi, gắn với bối cảnh Việt Nam, đồng thời đưa ra những khuyến nghị cụ thể về hành vi cộng đồng, chính sách truyền thông và cơ hội từ các sản phẩm biển như rong biển – tảo biển – vốn đang được báo chí và giới khoa học trong nước thúc đẩy mạnh mẽ.
KỲ 3: Truyền thông sáng tạo: Kết nối đại dương với sức khỏe bằng nghệ thuật và công nghệ
Bạn sẽ bảo vệ đại dương nếu cảm thấy gắn bó với nó. Và truyền thông chính là cây cầu cảm xúc đó.
Theo nghiên cứu từ Frontiers in Public Health (2022), truyền thông hiệu quả không chỉ là “chuyển tải thông tin” mà còn là tạo kết nối cá nhân và cảm xúc giữa con người và đại dương. Đặc biệt, trong bối cảnh tin giả lan nhanh, môi trường bị chính trị hóa và công chúng ngày càng thờ ơ, cần những mô hình truyền thông mới – sáng tạo, đa kênh và truyền cảm hứng.
Nghệ thuật & cảm xúc: Kênh truyền thông mạnh mẽ nhất
Một bức tranh về đại dương bị phủ rác. Một bài hát nói về rong biển như món quà của mẹ thiên nhiên. Một bộ phim tài liệu phơi bày sự thật về tảo biển nhiễm độc.
Những hình thức truyền thông nghệ thuật này đã chứng minh sức mạnh chạm đến cảm xúc con người sâu hơn bất kỳ thống kê nào.
❝ Từ cảm xúc đến thay đổi hành vi – đó là con đường mà nghệ thuật làm được nhanh hơn cả khoa học ❞
— Trích nội dung nghiên cứu
Mạng xã hội: Cộng đồng ảo – tác động thật
Facebook, TikTok, YouTube đang trở thành mặt trận truyền thông môi trường – sức khỏe. Các trào lưu như “1 ngày không nhựa”, “ăn rong biển thay snack”, “đi biển không xả rác” đang giúp định hình thói quen thế hệ trẻ.
Các kênh TikTok như @GreenSeaVN, @EatCleanVN đang truyền cảm hứng dùng rong biển nội địa, ăn sạch từ biển.
Livestream hoặc video ngắn kết hợp chuyên gia dinh dưỡng và người ảnh hưởng (influencer) giúp nâng cao nhận thức mà không cần bài giảng khô khan.
Báo chí Việt Nam: Nhịp cầu thông tin – chính thống và đáng tin
Các cơ quan báo chí như Tạp chí Biển VIệt Nam, Biển & Cuộc sống, Báo Sức khỏe & Đời sống, VietnamNet, Thanh Niên… đang có vai trò không thể thay thế trong việc Phản ánh những vấn đề thực tiễn về ô nhiễm biển gắn với an toàn thực phẩm. Hay giới thiệu sản phẩm biển sạch, nhất là rong biển – tảo biển – cá từ vùng nuôi an toàn
Đồng thười tạo dư luận tích cực về việc chuyển đổi hành vi tiêu dùng có lợi cho sức khỏe và đại dương
Gợi ý từ nghiên cứu: Xây dựng “truyền thông hợp lực”
Các nhà nghiên cứu đề xuất mô hình “truyền thông hợp lực” (synergistic communication) – trong đó:
| Thành phần | Vai trò |
| Báo chí | Đưa tin chính thống, kiểm chứng thông tin |
| Truyền thông nghệ thuật | Gây xúc cảm, khơi gợi ý thức cộng đồng |
| Mạng xã hội | Lan tỏa nhanh, tiếp cận giới trẻ |
| Cơ quan nhà nước (như TTGDSK) | Định hướng, bảo đảm tính khoa học |
Đơn vị truyền thông của ngành ý tế cần đóng vai trò đầu mối: kết nối các nền tảng này và kiểm soát nội dung chính thống về dinh dưỡng biển, sức khỏe và môi trường.
Kỳ 4, chúng ta sẽ đi sâu vào vai trò của chính sách y tế công cộng và giáo dục trong việc tích hợp sức khỏe đại dương vào sức khỏe quốc gia, với một số khuyến nghị dành cho Việt Nam.
Hoàng Nguyên biên tập
