Thị trường tảo bẹ, “rau diếp biển” và các loại tảo khác đang phát triển vì lợi ích của chúng đối với sức khỏe và môi trường ngày càng được biết đến nhiều hơn.
Nếu ý tưởng thêm rong biển lên men vào bữa ăn tại nhà vẫn chưa hấp dẫn, Ólavur Gregersen tin rằng nó sẽ sớm hấp dẫn thôi.
Trong thập kỷ qua, Gregersen và gia đình ông ở Quần đảo Faroe đã thử nghiệm tất cả các loại ẩm thực lấy cảm hứng từ rong biển. Kết quả từ bơ rong biển đến món ăn yêu thích mới của ông: pesto rong biển.
Liều dùng hàng ngày
Gregersen cho biết: ‘Mỗi ngày, chúng tôi đều đảm bảo có một thìa rong biển trong một số bữa ăn’.
Cho dù rắc lên sữa chua vào bữa sáng, salad vào bữa trưa hay thịt và cá vào buổi tối, ông đều cho rằng rong biển vừa có hương vị tuyệt vời vừa mang lại lợi ích to lớn cho sức khỏe và môi trường.
Đối với sức khỏe con người, rong biển chứa nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu như protein và axit béo omega-3. Cơ quan An toàn Thực phẩm Châu Âu năm 2019 đã gọi rong biển là “siêu thực phẩm” và trích dẫn giá trị dinh dưỡng cao của nó.
Về mặt môi trường, rong biển cũng có nhiều lợi thế, hấp thụ CO2 và không cần chất phụ gia, phân bón hoặc nước ngọt. Theo báo cáo năm 2023 của Liên Hợp Quốc , việc nuôi rong biển có tiềm năng mang lại “nhiều” lợi ích về môi trường, bao gồm cả trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Hiểu được tiềm năng chung, Ủy ban châu Âu đã công bố kế hoạch hành động vào năm 2022 để tăng sản lượng rong biển ở châu Âu. Nghiên cứu tăng cường là một phần cốt lõi của chiến lược cùng với luật pháp tốt hơn, hỗ trợ doanh nghiệp có mục tiêu và nhận thức xã hội cao hơn.
Rong biển có thể được trồng ngoài biển khơi hoặc trong các bể chứa trên đất liền. EU hiện là một trong những nước nhập khẩu rong biển lớn nhất thế giới, nhận các lô hàng từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Chile để làm thực phẩm và sử dụng trong công nghiệp như phân bón.
Theo chính phủ Hà Lan, thị trường rong biển toàn cầu có giá trị gần 14 tỷ euro vào năm 2021 và dự kiến sẽ tăng lên hơn 22 tỷ euro vào năm 2028 .
Theo EU, thị trường rong biển châu Âu có thể đạt giá trị 9 tỷ euro vào năm 2030 với nhu cầu ở châu Âu dự kiến sẽ tăng từ 270.000 tấn vào năm 2019 lên 8 triệu tấn trong giai đoạn này. EU cho biết tăng trưởng sản xuất ở châu Âu có thể tạo ra khoảng 85.000 việc làm.
Thức ăn, thức ăn chăn nuôi và nhiều thứ khác
Gregersen là một doanh nhân và là người đồng sáng lập Ocean Rainforest , công ty tiên phong trong lĩnh vực nuôi trồng rong biển ngoài khơi ở quần đảo Faroe kể từ năm 2010.
Ông cũng điều phối một dự án nghiên cứu của Châu Âu nhận được tài trợ của EU để phát triển các sản phẩm mới từ rong biển. Được gọi là SeaMark , sáng kiến kéo dài bốn năm này sẽ diễn ra đến tháng 6 năm 2026.
“
Có thể làm cho quá trình nuôi trồng rong biển hiệu quả hơn.Ólavur Gregersen, SeaMark
Gregersen nhìn thấy tiềm năng lớn chưa được khai thác ở châu Âu về rong biển, một loại thực phẩm chủ yếu trong ẩm thực châu Á trong nhiều thế kỷ.
Ông muốn chứng minh rằng nó có thể được trồng có lãi ở Châu Âu và có nhiều công dụng. Dự án đang phát triển 12 sản phẩm từ thành phần thực phẩm và phụ gia thức ăn chăn nuôi đến thực phẩm bổ sung sức khỏe và vật liệu đóng gói.
Các ví dụ cụ thể bao gồm chất xơ dùng trong thực phẩm, beta-glucan dùng trong chăm sóc da và hợp chất dùng trong bao bì sinh học dạng viên.
Gregersen cho biết: ‘Mục tiêu của chúng tôi với Seamark là chứng minh rằng có thể làm cho quá trình nuôi trồng rong biển hiệu quả hơn và chứng minh rằng có một thị trường lớn ở châu Âu cho những sản phẩm này’.
Một phần của dự án là tìm cách tinh chế quá trình lên men axit lactic của rong biển để có thể sử dụng làm thức ăn chăn nuôi.
Kết quả ban đầu cho thấy, bằng cách tăng hệ vi khuẩn đường ruột, lợn được cho ăn rong biển sản xuất nhiều sữa hơn và cần ít thức ăn hơn. Hiện nay, điều này đang được thử nghiệm với 500 con lợn nái tại một trang trại ở Đan Mạch.
Tiềm năng tăng trưởng
Về mặt nuôi trồng, một loại rong biển đặc biệt đã thu hút sự chú ý của SeaMark là một loại tảo nâu được gọi là tảo bẹ đường, trông giống như mì lasagna và có hương vị ngọt ngào.
Còn được gọi là Saccharina latissima, nó mọc tự nhiên dọc theo bờ biển Bắc Âu và xa về phía nam như Galicia ở Tây Ban Nha. Tảo bẹ đường có thể được trồng nhanh chóng, làm cho nó trở nên lý tưởng cho sản xuất miễn là chi phí có thể được giảm xuống.
Một loại có họ hàng gần cũng rất phổ biến trong ẩm thực Nhật Bản và được thu hoạch và bán ở Nhật Bản với tên gọi “kombu”.
Tại quần đảo Faroe, nơi có nhiệt độ, chất dinh dưỡng và ánh sáng tối ưu để trồng rong biển, nhóm SeaMark đã thử nghiệm những cỗ máy mới giúp đẩy nhanh tiến độ tương đương với việc trồng hàng hạt giống trên một cánh đồng.
Riêng dự án đang thử nghiệm các máy móc để đẩy nhanh quá trình thu hoạch sau khi sinh khối đã sẵn sàng.
Theo Gregersen, thiết bị này có thể thay thế lao động thủ công tốn nhiều thời gian, giảm chi phí sản xuất và mở đường cho việc tăng sản lượng.
Ocean Rainforest đang mở rộng hoạt động của mình với các thử nghiệm nuôi trồng ngoài khơi ở Na Uy và nuôi rong biển trên cạn ở Iceland.
Các loại rong biển
Ở bờ biển phía tây của Ireland, SeaMark đang tận dụng chuyên môn của một chuyên gia về tảo tại Đại học Galway: Tiến sĩ Ronan Sulpice.
“
Có cơ hội nuôi trồng các giống rong biển được lựa chọn theo sở thích của người sản xuất và người tiêu dùng.Tiến sĩ Ronan Sulpice, ASPIRE
Sulpice đang giúp xác định các chủng rong biển tốt nhất để trồng tảo bẹ đường và Ulva, còn được gọi là “rau diếp biển”, ngoài giá trị dinh dưỡng của nó còn có các chất có thể được chiết xuất để làm dược phẩm. Mục tiêu là đảm bảo năng suất cao và chất lượng – đặc biệt là hàm lượng protein – là tối ưu.
Sulpice cũng đang dẫn đầu một dự án nghiên cứu riêng do EU tài trợ nhằm xác định các chủng rong biển lý tưởng cho nuôi trồng thủy sản.
Dự án có tên gọi ASPIRE sẽ kéo dài trong hai năm cho đến tháng 9 năm 2024.
Để tìm hạt giống để trồng, người nuôi rong biển thường ra biển hoặc dọc bờ biển để thu thập các giống rong biển hoang dã.
Nhưng phương pháp này có nghĩa là rong biển được trồng có thể thay đổi đáng kể theo từng năm. Với sự quan tâm ngày càng tăng đối với cây trồng, Sulpice muốn giúp nông dân cải thiện việc lựa chọn giống và thúc đẩy sản xuất.
‘Hiện tại, cách chúng ta nuôi trồng hạt giống rong biển ở châu Âu cũng giống như cách chúng ta nuôi trồng cây trồng trên đất liền cách đây 10.000 năm – rất cơ bản nhưng đang phát triển’, ông nói. ‘Thông qua ASPIRE, chúng ta có cơ hội nuôi trồng các giống rong biển đã được lựa chọn theo sở thích của người sản xuất và người tiêu dùng.’
Bồ Đào Nha, Ireland thử nghiệm
Sulpice đã giúp những người nông dân Bồ Đào Nha trồng Ulva bằng cách sàng lọc các chủng loại khác nhau được gửi đến phòng thí nghiệm của ông ở Ireland.
Kết quả cho thấy sự khác biệt đáng kể về tốc độ tăng trưởng giữa các giống có hiệu suất tốt nhất và kém nhất; một số giống cho năng suất sinh khối cao gấp năm lần. Theo Sulpice, hiểu biết này đã giúp một trang trại ở Bồ Đào Nha tăng gấp đôi năng suất.
Tuy nhiên, trọng tâm chính của ASPIRE là một loại rong biển màu nâu đỏ có tên là Palmaria palmata. Loại rong biển này giàu protein, mọc ở Đại Tây Dương từ Thụy Điển đến Bồ Đào Nha và có vị như thịt xông khói khi chiên.
Nhu cầu đối với Palmaria palmata, còn được gọi là dulse hoặc dillisk, rất cao và giá của loại cây này có thể lên tới 250 euro một kg. Để so sánh, rong biển nhập khẩu ở một số vùng của châu Âu có giá khoảng 6 euro một kg vào năm 2020.
Sulpice tin rằng ASPIRE có thể giúp các doanh nghiệp rong biển ở châu Âu, bao gồm cả các nhà khai thác ở Ireland, khai thác tiềm năng đó.
Một trong những doanh nghiệp như vậy là Mungo Murphy’s Seaweed , một trang trại trồng rong biển ở quận Connemara, phía tây Ireland.
Từ năm 2014, Mungo Murphy đã nuôi rong biển bao gồm Ulva và Palmaria palmata cùng với bào ngư và hải sâm trong bể nuôi trên cạn.
Theo Cindy O’Brien, người sáng lập công ty và xây dựng trang trại, đây là một hình thức nuôi trồng thủy sản ngày càng quan trọng ở Ireland. Hiện bà đang điều hành công ty cùng con gái Sinead.
Sự hấp dẫn của người tiêu dùng
Đối với Mungo Murphy, hy vọng là việc hợp tác với Sulpice sẽ mang đến cơ hội tinh chỉnh các sản phẩm đang được trồng.
Cindy O’Brien cho biết: ‘Sự hợp tác này sẽ cho phép chúng tôi sản xuất nhiều nguyên liệu thô hơn thông qua nuôi trồng thủy sản và không phụ thuộc vào rong biển khai thác tự nhiên’.
Rong biển được trồng tại trang trại đang được biến thành nhiều loại sản phẩm tiêu dùng. Bao gồm mỹ phẩm như túi tắm và mặt nạ ngâm rong biển và thực phẩm như gia vị rong biển cho súp, bánh mì, salad và thậm chí cả bỏng ngô.
O’Brien cho biết mọi người thường ngạc nhiên về tính đa dụng của rong biển. Mungo Murphy đề xuất các cách để đầu bếp sử dụng rong biển trong các món ăn của họ và nêu bật công dụng của rong biển trong hàng tiêu dùng.
Khi ASPIRE đi đến chặng đường giữa, O’Brien đang trông cậy vào dự án này để đóng góp vào việc mở rộng sức hấp dẫn chung của rong biển.
‘Điều này sẽ giúp chúng tôi sản xuất ra nhiều sản phẩm lành mạnh hơn để con người tiêu dùng’, bà nói.
Hoàng Nguyên theo commission
