Những người sống qua nạn đói khoai tây ở Ireland, nạn nô lệ ở Trinidad và dịch sởi ở Iceland đều có điểm chung: Phụ nữ sống lâu hơn nam giới trong hoàn cảnh khốn cùng.
Đó là bởi cơ thể phụ nữ được tạo ra để có khả năng phục hồi và trường thọ, như Starre Vartan phát hiện khi nghiên cứu cho cuốn sách mới của mình, “The Stronger Sex”.
Mặc dù có cơ quan sinh sản phức tạp hơn và những chức năng nặng nề, đôi khi gây tử vong đi kèm — kinh nguyệt, mang thai, sinh nở và cho con bú — cơ thể phụ nữ có xu hướng tồn tại lâu hơn cơ thể nam giới. Và điều đó đúng ngay cả khi trẻ em gái ở nhiều nơi trên thế giới có ít nguồn lực hơn, chẳng hạn như thực phẩm và chăm sóc y tế, so với trẻ em trai.
Kiên cường của phụ nữ vẫn đúng trong hoàn cảnh khắc nghiệt, như Virginia Zarulli, phó giáo sư nhân khẩu học tại Đại học Padua của Ý, phát hiện khi bà phân tích dữ liệu sinh tồn của bảy nhóm dân số lịch sử từng trải qua nạn đói, dịch bệnh và chế độ nô lệ.
Theo nghiên cứu năm 2018 của bà, công bố trên tạp chí PNAS, trong những điều kiện khắc nghiệt này, phụ nữ sống lâu hơn nam giới ở hầu hết mọi lứa tuổi và địa điểm, bao gồm cả những nhóm dân số “có tỷ lệ tử vong cao” phải đối mặt với nạn đói ở Ukraine, Ireland và Thụy Điển; chế độ nô lệ ở Trinidad; và dịch sởi ở Iceland.
Ngay cả các bé gái mới sinh trong những môi trường này cũng có tỷ lệ sống sót cao hơn các bé trai mới sinh — một dấu hiệu cho thấy lợi thế sống sót của phụ nữ bắt nguồn từ sinh học.
Sức mạnh cốt lõi của phụ nữ ngày nay cũng thể hiện ở những nơi phụ nữ ít phải chịu áp lực thể chất cực độ hơn: Zarulli cho biết: “Khi chúng tôi phân tích dữ liệu thực nghiệm, đối với người hiện đại, chúng tôi thấy tỷ lệ tử vong ở nam giới cao hơn ở nữ giới, hầu hết ở mọi lứa tuổi”.
Việc nhận biết và phát huy khác biệt dựa trên giới tính này có thể giúp thay đổi cách chúng ta tiếp cận chăm sóc sức khỏe, bao gồm cả phương pháp điều trị ung thư và phác đồ tiêm vaccine — giúp y học chính xác hơn, cá nhân hóa hơn và hiệu quả hơn, đặc biệt đối với phụ nữ.
Nhiễm sắc thể và hormone nữ
Những người được xác định là nữ khi sinh ra có hai nhiễm sắc thể X, một lợi thế cơ bản so với XY, nhiễm sắc thể mà nam giới có khi sinh ra. Đó là vì nhiễm sắc thể X lớn hơn nhiều, chứa nhiều gen hơn khoảng 10 lần. Do đó, cơ thể phụ nữ có khả năng tiếp cận với nhiều gen miễn dịch hơn, khiến hệ thống phòng thủ của họ mạnh mẽ và đa dạng đáng kể.
Như nhà thần kinh học và nhà sinh học tiến hóa Tiến sĩ Sharon Moalem viết trong cuốn sách ” The Better Half : On the Genetic Superiority of Women” (Một nửa tốt hơn: Vượt trội về mặt di truyền của phụ nữ), “Phụ nữ đã tiến hóa về mặt miễn dịch để đột biến vượt trội hơn nam giới”. Vì vius và vi khuẩn luôn đột biến, nên một hệ thống miễn dịch có thể thích nghi nhanh chóng sẽ có khả năng phục hồi tốt hơn.
Kết quả là, động vật có vú cái — bao gồm cả con người — có hệ thống miễn dịch được trang bị tốt hơn, cả về phản ứng tổng quát bẩm sinh lẫn phản ứng chuyên biệt, thích nghi. Cơ thể phụ nữ cũng có số lượng bạch cầu trung tính hoạt động cao hơn, loại bạch cầu phổ biến nhất chống lại nhiễm trùng.
Các nhà khoa học cũng phát hiện ra cơ thể phụ nữ có hoạt động tế bào B mạnh mẽ hơn – hoạt động của tế bào bạch cầu thích nghi để chống lại virus hoặc vi khuẩn. Ưu điểm này một phần do estrogen, và các nhà nghiên cứu đang cố gắng phân biệt những gì được điều hòa bởi hormone, những gì bị ảnh hưởng bởi gen và những gì có thể do các nguyên nhân khác.
Theo các nhà nghiên cứu, phụ nữ sản sinh nhiều kháng thể nhắm mục tiêu hơn để chống lại nhiễm trùng và cũng duy trì trí nhớ miễn dịch lâu hơn, giúp cơ thể họ phản ứng tốt hơn với bệnh nhiễm trùng trong tương lai.
Tất cả điều này dẫn đến “một hiện tượng rất phổ biến là nam giới có xu hướng dễ mắc nhiều bệnh hơn nữ giới — mặc dù không phải với mọi bệnh hoặc tất nhiên với mọi cá nhân”, Marlene Zuk, Giáo sư Regents và nhà sinh học tiến hóa tại Đại học Minnesota ở St. Paul, cho biết.
Vì cơ thể phụ nữ có hệ miễn dịch mạnh hơn, nên họ thường có phản ứng với vaccine và virus mạnh hơn, khả năng chống lại nhiễm trùng huyết tốt hơn và giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư.
Tuy nhiên, nhược điểm của hệ thống miễn dịch mạnh mẽ này là phụ nữ mắc nhiều bệnh tự miễn hơn nam giới. Phụ nữ cũng có nhiều khả năng sống chung với bệnh mãn tính hơn sau khi vượt qua những căn bệnh đáng lẽ ra nam giới phải gánh chịu.
Tác dụng của testosterone
Testosterone dường như cũng là một bất lợi về miễn dịch, và nam giới có nhiều hormone này hơn nữ giới. Zuk cho biết trong các thí nghiệm ban đầu, các nhà khoa học phát hiện họ có thể “thiến động vật đực và khả năng miễn dịch của chúng sẽ tốt hơn hoặc tiêm testosterone cho động vật cái và khả năng miễn dịch của chúng sẽ kém hơn”.
Tại sao? Có thể testosterone giúp động vật đực đạt được khả năng sinh sản tốt hơn bằng cách “sống khỏe và chết trẻ”, Zuk nói.
Một số lợi thế miễn dịch của nữ giới có thể là bất lợi cho nam giới, và mặc dù chúng ta chấp nhận hormone ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch, nhưng việc xác định mức độ ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch vẫn là một câu hỏi đang được nghiên cứu.
Sinh lý và văn hóa
Một số nhà khoa học cho rằng lối sống và văn hóa là nguyên nhân đáng kể dẫn đến bất lợi về tuổi thọ của nam giới. Nhìn chung, nam giới có xu hướng hút thuốc nhiều hơn, uống nhiều rượu hơn và tham gia vào các hoạt động nguy hiểm hơn phụ nữ, và nam giới có xu hướng loại trừ hầu hết phụ nữ khỏi những công việc nguy hiểm về thể chất.
Các nghiên cứu tập trung vào những gì xảy ra khi phụ nữ áp dụng một số thói quen không lành mạnh vốn thường gặp ở nam giới, chẳng hạn như hút thuốc, vẫn cho thấy phụ nữ sống lâu hơn nam giới, Zarulli nói. “Trong những cộng đồng nam và nữ có cùng lối sống, vẫn có sự khác biệt về tỷ lệ tử vong — phụ nữ có tuổi thọ cao hơn nam giới.”
Theo nghiên cứu mới, lợi thế của phụ nữ có thể không chỉ do yếu tố di truyền và nội tiết tố: Nó còn nằm ở chính cấu trúc cơ thể phụ nữ.
Tại Đại học Bang North Carolina, một nhóm do nhà sinh thái học vi sinh vật Erin McKenney và nhà nhân chủng học pháp y Amanda Hale dẫn đầu đã tiến hành một nghiên cứu mang tính bước ngoặt nhằm đo chiều dài ruột non ở tử thi lần đầu tiên kể từ năm 1885.
Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng ruột non của phụ nữ dài hơn đáng kể so với nam giới – một lợi thế cho phép phụ nữ hấp thụ nhiều chất dinh dưỡng hơn từ cùng một lượng thức ăn.
Phát hiện này, được công bố trên tạp chí PeerJ trong một bài báo năm 2023, có thể được giải thích bằng nhu cầu bổ sung của cơ thể phụ nữ trong suốt lịch sử loài người: “Phần lớn các chất dinh dưỡng bạn cần để bổ sung cho hệ thống của mình — đặc biệt trong quá trình sinh sản và cho con bú, như protein và chất béo — những chất được ruột non hấp thụ”, Hale cho biết.
Theo Hale, đây có thể là một phần quan trọng của “ Giả thuyết đệm của phụ nữ ” – ý tưởng cho rằng sinh học của phụ nữ tiến hóa để chống chọi tốt hơn với căng thẳng về môi trường và sinh lý.
Nghiên cứu y học truyền thống từ lâu đã bỏ qua sự phức tạp của cơ thể phụ nữ. Khi các chức năng sinh lý và bộ gen này được nghiên cứu và hiểu rõ hơn, những yếu tố thúc đẩy sức mạnh và khả năng phục hồi của cơ thể phụ nữ sẽ được làm rõ. Kiến thức này sẽ cung cấp thông tin cho các phương pháp điều trị nhiễm trùng và miễn dịch nhắm mục tiêu hơn – cho tất cả các cơ thể.
Theo CNN
