Một trong những yêu cầu bắt buộc của mọi nghiên cứu liên quan đến sức khỏe là sản phẩm phải được thử nghiệm trước hết trên mô hình động vật thực nghiệm, nhất là động vật có hệ gene gần giống người. Vậy nhóm nghiên cứu chọn Học viện Quân y làm nơi thử nghiệm bán sản phẩm của mình có phải nhằm đáp ứng tiêu chí trên không?
Rong biển khiến chuột khôn ranh hơn trong mê cung
Nghiên cứu “Tác dụng bảo vệ thần kinh đối với bệnh Alzheimer (AD) của một số loài rong biển Việt Nam” được GS.TS Đặng Diễm Hồng, có 40 năm gắn bó với lĩnh vực công nghệ sinh học, cùng cộng sự thử độc tính cấp, độc tính bán trường diễn và tác dụng sinh dược theo mô hình động vật (thỏ và chuột) tại Học viện Quân y, Bộ Quốc Phòng. Nơi đây là một trong số ít đơn vị ở Việt Nam có trung tâm nghiên cứu tiền lâm sàng, khu chăn nuôi động vật thí nghiệm, phòng thí nghiệm an toàn sinh học đạt chuẩn quốc gia, theo GS Hồng.
Học viện Quân y từng tiến hành nghiên cứu chuyên sâu trên 40 con lợn lai (30-40 kg), trong khuôn khổ đề tài khoa học trọng điểm cấp nhà nước mang tên “Nghiên cứu một số vấn đề ghép tụy trên thực nghiệm để tiến tới ghép tụy trên người ở Việt Nam”.
Thí nghiệm trên chuột cho thấy, khi được uống cao chiết ethanol và fucoxanthin trong 30 ngày liên tục, với hai mức liều lượng 100 mg/kg thể trọng và 300 mg/kg thể trọng mỗi ngày, chuột không thấy có hiện tượng nhiễm độc, cũng như không bị ảnh hưởng tới tình trạng toàn thân, gồm quá trình ăn uống và phát triển cơ thể, chức năng tạo máu; chức năng gan, thận và cấu trúc mô học của gan, thận, lách của chuột thí nghiệm[i]
“Chúng tôi cho chuột vào trong mê cung hoặc mô hình chạy hình chữ Y, đặt thức ăn vào một chỗ. Kết quả cho thấy, ở chuột không được cho ăn chế phẩm cao chiết hoặc fucoxanthin, khả năng tìm kiếm thức ăn khó và lâu. Nhưng khi được ăn cao chiết hoặc fucoxanthin, chuột rất thông minh, nhanh nhẹn, suy đoán tốt và tìm được nguồn thức ăn rất nhanh.” GS.TS Hồng, chủ biên của cuốn sách “Vi tảo biển dị dưỡng Labyrinthula, Schizochytrium, Thraustochytrium mới ở Việt Nam: Tiềm năng và thách thức”, được vinh danh giải A (sách hay) trong Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ nhất năm 2018, giải thích thêm
“Thử nghiệm trên mô hình động vật nhất quyết phải có bởi trong quá trình tách chiết có thể dung môi bị dư thừa. Cơ thể chuột và người có hệ gene giống nhau 95% chỉ khác 5% về một số gene chức năng để phân biệt người và chuột. Theo quy định của Bộ Y tế và WHO, dược chất, hợp chất nào muốn sử dụng cho người trước tiên phải được thử nghiệm độ an toàn và tác dụng sinh dược trên động vật thực nghiệm là chuột. Nếu ở chuột an toàn, có thể suy ra an toàn cho người sử dụng với các thực phẩm bảo vệ sức khỏe” GS.TS Hồng, một trong những nhà tiên phong về công nghệ tảo tại Việt Nam, cho biết
Trên môi trường In vitro (thí nghiệm trong ống nghiệm), nhóm nhà khoa học chứng minh fucoxanthin và cao chiết ethanol 95% tách chiết được từ rong biển không độc với tế bào, có tác dụng bảo vệ tế bào khi tế bào bị gây độc tính bằng Aß25-35 (mảnh bám độc hại của peptide beta (chuỗi axit amin trong đó nhóm amin được gắn vào carbon β) của Alzheimer) hoặc bằng hydrogen peroxit – H2O2 (loại oxy phản ứng được sản xuất tự nhiên hoặc đưa vào nhân tạo trong nuôi cấy tế bào).
Đọc thêm: Kỳ 1 – Từ rong biển đến phòng thí nghiệm: Hành trình fucoxanthin hỗ trợ phòng chống Alzheimer
Trải qua bước thử nghiệm trên mô hình in vivo động vật thực nghiệm, nghiên cứu của nhóm nhà khoa học Viện Sinh học có thể ứng dụng sản xuất thực phẩm bảo vệ sức khỏe. “Để sản xuất thuốc, cần thực hiện thêm thử trên người tình nguyện với quy mô khác nhau tùy thuộc vào quyết định của hội đồng y đức của Bộ Y tế và theo quy định” GS Hồng, từng phát triển bộ sưu tập giống vi tảo nước ngọt và biển tại Việt Nam cho biết.
Một số nghiên cứu cho thấy fucoxanthin và astaxanthin an toàn, ít tác dụng phụ hơn thuốc hóa học, có tác dụng phụ gây mệt mỏi, buồn ngủ, tê ở chi trên và chi dưới, khó giữ thăng bằng, căng thẳng hoặc lo lắng.
Fucoxanthin được đánh giá có tiềm năng phát triển thành hợp chất dinh dưỡng và thành phần dược liệu đầy hứa hẹn cho sức khỏe, theo Nghiên cứu “Chế độ ăn rong biển trong phòng ngừa và điều trị các bệnh thoái hóa thần kinh” trên National Library of Medicine[ii]
Cũng theo nghiên cứu, rong biển cung cấp chế độ ăn uống phong phú và lành mạnh (với các nguyên tố vi lượng và vitamin), mang đến vô số hương vị, mùi thơm và kết cấu, trở thành loại thực phẩm thay thế dễ dàng khơi dậy sự tò mò của những người có khẩu vị khó tính nhất.
“Rong biển chắc chắn là lựa chọn tuyệt vời cho giảm một số bệnh như ung thư ruột kết, đồng thời giúp làm chậm hoặc ít nhất là giảm tác động của các bệnh thoái hóa thần kinh, chẳng hạn Alzheimer (AD), Parkinson (PD), đa xơ cứng (MS)” các nhà khoa học đánh giá
Đọc thêm: Kỳ 2 – Fucoxanthin từ rong biển Việt: Bước tiến mới trong hỗ trợ điều trị Alzheimer
Dựa trên kết quả nghiên cứu thu được, GS. Hồng và nhóm nghiên cứu mong muốn cộng đồng Việt Nam sử dụng rong biển như món rau xanh, rau nấu chín để hỗ trợ cho thần kinh hoạt động tốt. Ăn rong biển, nguồn rong có sẵn của Việt Nam để hỗ trợ bảo vệ thần kinh, tăng cường hoạt động của não, giảm trầm cảm, tăng cường cho giấc ngủ tốt, chống suy nhược thần kinh, tăng cường trí nhớ và bảo vệ tốt cho hoạt động của tim và mạch máu.
Thử nghiệm tiền lâm sàng cho thấy các chiết xuất từ rong biển có hiệu quả bảo vệ tế bào thần kinh, làm chậm quá trình thoái hóa trong mô hình động vật. Đây là bằng chứng khoa học hứa hẹn, có thể đặt nền móng trong phát triển sản phẩm hỗ trợ phòng ngừa Alzheimer từ rong biển bản địa trong thời gian tới.
Hồng Trang – Trung Nguyên
[i] Tạp chí Khoa học và Công nghệ
[ii] National Library of Medicine (NLM): Thư viện Y học Quốc gia Hoa Kỳ, trực thuộc Viện Y tế Quốc gia (NIH – National Institutes of Health)
[iii] Nguồn: https://www.maximizemarketresearch.com/market-report/global-fucoxanthin-market/98879/
