Kỳ 2- Khả năng học trong vô thức

Liệu có thể áp dụng các trị liệu cho trẻ tự kỷ để đánh thức tiềm năng bẩm sinh ở trẻ bình thường không? Các nhà khoa học trả lời rằng có thể, dựa trên nền tảng tự nhiên và khả năng học vô thức ở giai đoạn đầu đời của trẻ.

Áp dụng trên 180 nước

Quay trở lại cơ chế chữa bệnh cho trẻ tự kỷ?

Chúng ta thường thấy đặc trưng điển hình của trẻ tự kỷ là thiếu thông tin và hạn chế vận động. Như phân tích sơ bộ ở trên, điều đó không đủ điều kiện để tạo các kết nối não.

Gần đây, bên cạnh hỗ trợ của thuốc, các chuyên gia thần kinh học như Glenn Doman và Maria Montessori, bắt đầu dùng phương pháp cung cấp thông tin và trị liệu vận động cho trẻ tự kỷ. Họ làm như thế nhằm tăng cường kết nối giữa các tế bào thần kinh trong não.

Thực tế điều trị cho thấy phương pháp ấy mang lại kết quả mỹ mãn trên nhiều trường hợp. Giờ đây, nó được xem như giải pháp hữu hiệu phục hồi chức năng vận động và tư duy cho trẻ tự kỷ. Phương pháp này khác một số nền y tế lạc hậu coi trẻ tự kỷ như bệnh nhân tâm thần và chỉ dùng thuốc.

Giáo dục sớm vì thế lan toả rất nhanh. Tính đến thời điểm này, các phương pháp giáo dục sớm đã được áp dụng trên 180 quốc gia.

Thú vị là nghiên cứu cơ chế bệnh tự kỷ  và chữa bệnh cho trẻ tự kỷ, người ta ngày càng rõ hơn hàng loạt tiềm năng có sẵn ở trẻ bình thường mà, lâu nay, xã hội văn minh của chúng ta bỏ quên. Câu hỏi đặt ra là liệu có thể áp dụng các trị liệu cho trẻ tự kỷ để đánh thức tiềm năng bẩm sinh ở trẻ bình thường không.

Các nhà khoa học trả lời rằng có thể, dựa trên nền tảng tự nhiên và khả năng học vô thức ở giai đoạn đầu đời của trẻ. Thông qua cung cấp thông tin có ích, kết hợp với vận động, các nghiên cứu và thực nghiệm cho thấy đấy là giải pháp tối ưu giúp hình thành nền tảng nhận thức và khả năng tư duy của trẻ.

Do học ở giai đoạn này là bản năng, học trong vô thức, can thiệp của người lớn chỉ là hạn chế cho trẻ tiếp cận với những thông tin họ cho là độc hại xuất phát từ trải nghiệm của bản thân. Thông tin độc hại có thể vào não trẻ bởi đây là giai đoạn trẻ chưa có khả năng chọn lọc, chưa có khả năng từ chối nhận thông tin.

Động vật  bảo vệ con và dành đặc quyền dạy con phải chăng là thực hiện nhiệm vụ ngăn cản thông tin chúng cho là độc hại tác động đến con cái chúng?

Chính xác.

Bài liên quan: Kỳ 1 – Người lớn toàn nghĩ ngược

Tất cả trẻ em đều là thiên tài

Và nếu đưa thông tin người lớn coi là có ích, nhiều trẻ có thể thành thiên tài. Chả nhẽ dễ vậy sao?

Sự thật, tất cả trẻ em đều là thiên tài. Còn hơn thế, trẻ là các thiên thần trong sáng và tốt đẹp như các cụ xưa có câu “nhân chi sơ tính bản thiện” nếu trẻ được tiếp xúc với thông tin tích cực.

Vì quan niệm trẻ không biết gì, chúng ta không biết cách đặt ra giới hạn và bảo vệ trẻ khỏi các thông tin độc hại, cho trẻ tiếp xúc những thứ xấu xa thông qua môi trường sống trẻ tiếp xúc. Thông tin xấu tiếp nhận những năm tháng đầu đời sẽ mãi hằn trong đầu trẻ, tác động rất mạnh đến nhân cách khi chúng trưởng thành. Tại VN, không ít gia đình vui cười khi thấy trẻ 3-4 tuổi biết chửi bậy. Chúng biết chửi bậy bởi bộ não trắng tinh của chúng có khả năng tiếp nhận phi thường thông tin từ môi trường có người chửi bậy. Chúng tiếp nhận những điều ấy một cách vô thức và tiếp nhận rất hiệu quả. Không ít cha mẹ thậm chí dạy chúng chửi bậy với lý lẽ đại loại “bé biết gì đâu, hãy để cho chúng phát triển tự nhiên, lớn lên, sẽ tự biến mất ấy mà”. Song, nếu theo dõi, ta sẽ thấy hầu hết trẻ chửi bậy đều chửi như nghoé khi trưởng thành.

Ngược lại, thay vì tiếp xúc với môi trường chửi bậy, trẻ sẽ có kiến thức ngôn ngữ phi thường như ngoại ngữ chẳng hạn nếu có cơ hội tiếp xúc. Từng thực nghiệm trên một trẻ VN, tôi thấy cháu có vốn tiếng Anh kinh ngạc chỉ sau một thời gian tiếp xúc với môi trường tiếng Anh qua hình ảnh và âm thanh mà không cần ai dạy bảo. Nhiều phụ huynh chứng kiến cho em bé là thiên tài vì người lớn phải mất rất lâu để học được từng ấy từ vựng.

Giáo dục sớm là tự nhiên

Vậy mục đích của giáo dục sớm là gì?

Là nhằm tận dụng thời kỳ Cửa Sổ Vàng để phát triển tối đa giai đoạn nền tảng, tạo những em bé khỏe mạnh về thể chất, thông minh như những gì tạo hoá ban cho chúng và để chúng thực sự là những em bé thích bình yên và yêu hạnh phúc khi đến tuổi trưởng thành.

Nên nhớ giáo dục sớm là tự nhiên. Tất cả các loài vật làm rất tốt việc này. Trước sáu tuổi, trẻ học bằng vô thức và học không có chọn lọc nhưng năng lực tiếp thu thuộc dạng vô song so với toàn bộ quãng đời còn lại của trẻ. Vì thế, trẻ sẽ nạp tất cả các thông tin dù tốt hay xấu. Cũng vì thế, cần bảo vệ con khỏi các thông tin xấu xa, độc hại và cần cho trẻ vốn từ ngữ sống.

Làm thế nào để chúng thực sự là những em bé thích bình yên và yêu hạnh phúc khi đến tuổi trưởng thành?

Ba năm đầu đời, trẻ hoàn thiện trí tuệ cảm xúc, lòng tự trọng, tình yêu, bình yên. Trong giai đoạn này, cần cho trẻ tình yêu, lòng tự trọng, bình yên làm vốn sống thay vì dọa nạt, đánh đập, làm tổn thương con.

Đây là cơ hội kiếm bộn tiền cho các nhà kinh doanh giáo dục?

Cũng có thể. Ông chủ Sony của Nhật dành gần hết số tài sản để xây dựng hệ thống trường học ứng dụng giáo dục sớm cho công dân Nhật.

Là tín đồ của giáo dục sớm, giờ đây ông thấy giáo dục theo kiểu truyền thống thế nào?

Tôi chỉ thấy quan điểm giáo dục truyền thống bằng dọa nạt, roi vọt làm tổn thương tuổi thơ là điều đáng phải suy nghĩ. Hơn nữa đón nhận của phụ huynh với cách giáo dục truyền thông cản trở con trẻ, khiến chúng gánh nhiều thiệt thòi.

Lực lượng chuyên gia về phương pháp này ở VN hiện ra sao? Họ tự đào tạo hay được học bài bản?

Không phải nhà quản lý giáo dục nên tôi không có chức năng giám sát hay đánh giá. Trong cơ chế thị trường, phải có lựa chọn sáng suốt sản phẩm và dịch vụ giáo dục.

Với sự xuất hiện của nhiều công ty kinh doanh về phương pháp giáo dục sớm, có thể nói ở VN đã có thị trường giáo dục, thị trường công nghệ giáo dục?

Chưa đi đến đâu cả. Số phụ huynh và số trẻ được tiếp cận đến phương pháp còn quá ít.

Thị trường này có cản trở gì hệ thống giáo dục hiện hành không?

Đôi khi có vẻ như vậy nhưng sự thật chỉ cản trở về quan điểm

Cám ơn ông đã có trao đổi thú vị.

Nhóm phóng viên (thực hiện)