Tầm quan trọng của việc bảo vệ đại dương đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết, và tại Canada, những nỗ lực sáng tạo đang được thực hiện để tích hợp giáo dục về đại dương vào chương trình học trong các trường học.
Một ví dụ nổi bật về điều này là sáng kiến độc đáo kết hợp kiến thức truyền thống của người bản địa và khoa học hiện đại để giáo dục giới trẻ về tầm quan trọng của việc bảo vệ tài nguyên quý giá nhất của chúng ta: nước.
Một sự kiện gần đây tổ chức tại Pitt Meadows, British Columbia, đã cho thấy cách người Canada đang trao quyền cho các thế hệ trẻ để trở thành những người bảo vệ đại dương và bảo vệ tài nguyên nước của chúng ta.
Ruby Banwait, một nhà sinh vật học bảo tồn đại dương dày dặn kinh nghiệm và là người đam mê bảo vệ đại dương, đã chia sẻ hành trình của mình trong giáo dục về đại dương, dẫn cô đến một sự hợp tác đặc biệt với Ocean Networks Canada (ONC) và Phòng Giáo Dục Người Bản Địa của Hệ thống Trường Học 42 tại Pitt Meadows.
Sự tham gia của Banwait vào một sự kiện về bảo vệ nước dành cho học sinh lớp 6 của người bản địa là minh chứng cho việc các nhà giáo dục và các lãnh đạo cộng đồng đang cùng nhau kết nối học sinh qua những phương thức giáo dục sâu sắc, kết hợp học tập thực hành với khoa học hiện đại và những kết nối văn hóa.
Kết nối giới trẻ với đại dương
Sự kiện đã tập hợp học sinh người bản địa từ 22 trường tiểu học trong khu vực. Những học sinh này, chủ yếu đến từ các lãnh thổ của các dân tộc Katzie và Kwantlen, đã tham gia vào một sự kiện “Ignite” kéo dài cả ngày, với chủ đề bảo vệ nước.
Sự kiện được thiết kế để giúp học sinh kết nối sâu sắc hơn với đất đai và nguồn nước tổ tiên của họ trong khi học về tác động của biến đổi khí hậu đối với đại dương và các hệ sinh thái địa phương.
Banwait, cùng với sinh viên thực tập Svetlana Zamaeva từ ONC, đã điều phối trạm đại dương trong sự kiện này, nơi họ đưa học sinh vào một hành trình khám phá về Biển Salish và đại dương toàn cầu.
Bằng cách kết hợp các thí nghiệm khoa học với sự sáng tạo nghệ thuật, nhóm của Banwait nhắm đến mục tiêu khơi gợi cảm giác sở hữu và trách nhiệm của giới trẻ trong việc bảo vệ đại dương.
Sức mạnh của học tập thực hành
Các học sinh đã tham gia vào nhiều hoạt động khác nhau trong suốt cả ngày, bắt đầu với một nghi thức mở đầu và lễ đón tiếp của các trưởng lão, nhấn mạnh ý nghĩa văn hóa và tinh thần của nước đối với các cộng đồng người bản địa.
Sau đó, học sinh di chuyển qua các trạm học tập khác nhau, nơi họ thực hiện các thí nghiệm, tìm hiểu về chất lượng nước và khám phá những cách họ có thể góp phần bảo vệ hệ sinh thái nước.
Tại trạm Đại Dương, Banwait và Zamaeva đã sử dụng sự kết hợp giữa nghệ thuật và khoa học để làm nổi bật sự cấp bách trong việc bảo vệ đại dương. Các học sinh đã tham gia vào hai thí nghiệm quan trọng từ Chương Trình Ocean Sense của ONC. Thí nghiệm đầu tiên cho thấy tác động của nhiệt độ lên độ hòa tan của khí trong nước – tức là khả năng của các khí như oxy hòa tan trong nước.
Các học sinh nhanh chóng hiểu được cách mà sự gia tăng nhiệt độ đại dương có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự sống của động vật biển. Thí nghiệm thứ hai tập trung vào hiện tượng axit hóa đại dương, giải thích cách mà sự gia tăng khí CO2 trong khí quyển dẫn đến mức pH giảm trong đại dương, đe dọa đến các loài động vật biển như động vật thân mềm.
Nhưng bài học không dừng lại ở đó. Banwait và Zamaeva cũng khơi gợi sự sáng tạo của học sinh khi cho họ những vỏ trai để trang trí, mỗi vỏ trai tượng trưng cho đại dương và tầm quan trọng của việc hành động để bảo vệ đại dương.
Học sinh được yêu cầu đưa ra những cách sáng tạo để bảo vệ đại dương, sau đó mang vỏ trai về nhà để thực hiện thí nghiệm với giấm và quan sát cách axit hóa ảnh hưởng đến vỏ trai. Phương pháp học tập thực hành, tương tác này giúp học sinh kết hợp các nguyên lý khoa học với tài năng nghệ thuật của họ, khiến bài học trở nên thú vị và dễ nhớ.
Cầu nối giữa văn hóa và kiến thức
Một trong những khía cạnh mạnh mẽ nhất của sự kiện này là khả năng kết hợp khoa học hiện đại và kiến thức truyền thống của người bản địa. Sự hiện diện của các trưởng lão địa phương và sự tham gia của các lãnh đạo cộng đồng như Hội viên Hội đồng Rick Bailey đã giúp sự kiện được gắn kết với bối cảnh văn hóa của vùng đất và nguồn nước xung quanh học sinh.
Sự kiện đã nhấn mạnh rằng bảo vệ nước không chỉ là vấn đề khoa học mà còn là vấn đề văn hóa và tinh thần. Bằng cách học hỏi từ cả thí nghiệm khoa học và kiến thức sinh thái truyền thống, học sinh đã có thể kết nối với di sản của mình trong khi trang bị cho mình các công cụ để bảo vệ tương lai.
Tác động của sự kiện là rõ ràng trong lời chia sẻ của Svetlana (Sveta) Zamaeva: “Thật là cảm động khi thấy sự nhiệt tình, tò mò và những cá tính độc đáo của các em học sinh khi các em kết nối với những kỳ quan của đại dương và những truyền thống và kiến thức của dân tộc Katzie. Thấy học sinh lớp 6 thỏa sức sáng tạo khi đưa ra các giải pháp khí hậu sáng tạo chỉ càng khẳng định nhu cầu về những cơ hội giáo dục thú vị và tương tác, kích thích niềm đam mê khoa học biển và bảo tồn trong thế hệ trẻ.”
Nuôi dưỡng một thế hệ bảo vệ nước
Sáng kiến này là một phần của xu hướng lớn hơn tại Canada, nơi các nhà giáo dục, các nhà khoa học và các lãnh đạo cộng đồng đang nhận ra tầm quan trọng của việc trang bị cho giới trẻ kiến thức và công cụ cần thiết để đối phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.
Bằng cách đưa giáo dục đại dương vào trải nghiệm học đường, người Canada đang giúp học sinh kết nối sâu sắc hơn với thế giới tự nhiên của họ, đảm bảo rằng họ hiểu được những thách thức phía trước và có sức mạnh để hành động.
Trong trường hợp của Banwait và các đồng nghiệp của cô tại ONC và Phòng Giáo Dục Người Bản Địa của Hệ thống Trường Học 42, trọng tâm không chỉ là vấn đề môi trường mà còn là trao quyền cho giới trẻ với một bản sắc văn hóa mạnh mẽ và niềm tự hào về di sản của họ.
ác sự kiện “Ignite”, đã được tổ chức suốt gần hai thập kỷ qua, tạo ra một không gian nơi học sinh có thể củng cố mối liên kết văn hóa của họ trong khi học các kỹ năng cần thiết để bảo vệ thế giới xung quanh.
Với Banwait, sự kiện này là một lời nhắc nhở về lý do tại sao cô tiếp tục cống hiến sự nghiệp của mình cho giáo dục đại dương: “Tôi rời sự kiện này với cảm giác được truyền cảm hứng và hy vọng vào tương lai, đồng thời hài lòng với quyết định tiếp tục gắn bó với công việc mình yêu thích nhất – đại dương!”
Bằng cách kết nối giới trẻ người bản địa, các nhà giáo dục và các nhà khoa học, sự kiện này là một ví dụ sáng ngời về cách Canada đang nuôi dưỡng thế hệ bảo vệ đại dương tiếp theo.
Khi thế giới đối mặt với những thách thức môi trường ngày càng cấp bách, chính những sáng kiến như vậy sẽ giúp đảm bảo rằng tương lai của đại dương – và của hành tinh chúng ta – sẽ được giao cho những đôi tay đầy năng lực. Với sự trang bị kiến thức, sự sáng tạo và kết nối văn hóa sâu sắc với đất đai và biển cả, những người bảo vệ nước trẻ tuổi này chính là tương lai của cuộc chiến toàn cầu chống lại biến đổi khí hậu.
Hoàng Nguyên theo oceanliteracy
