Nghiên cứu này được thực hiện với sự hỗ trợ của Hội đồng Nghiên cứu Khoa học Tự nhiên và Kỹ thuật Canada (Discovery Grant), và có thể là một hồi chuông cảnh tỉnh về những gì chúng ta đang mất dần đi – và điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của hàng triệu con người trên toàn cầu.
Hải sản đã từ lâu là một phần quan trọng trong chế độ dinh dưỡng của con người, cung cấp những vi chất thiết yếu như sắt, canxi, omega-3, và protein. Nhưng không phải ai cũng nhận ra rằng những món ăn quen thuộc từ biển cả lại mang trong mình một thông điệp cảnh báo về tương lai không chắc chắn.
Chúng ta biết rằng hải sản đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe con người, tuy nhiên, chưa có đủ thông tin về việc nguồn cung cấp vi chất này sẽ thay đổi ra sao trong bối cảnh biến đổi khí hậu.
Nghiên cứu của các nhà khoa học mang đến cái nhìn sâu sắc và đầy lo ngại về sự sụt giảm khả năng cung cấp những chất dinh dưỡng này trong tương lai.
Kể từ những năm 1990, khả năng tiếp cận các chất dinh dưỡng từ hải sản như sắt, canxi và omega-3 đã gia tăng, nhưng protein vẫn ở mức trì trệ.
Và bây giờ, khi biến đổi khí hậu ngày càng trở nên nghiêm trọng, các dự báo cho thấy sự sụt giảm không cân xứng của những nguồn dinh dưỡng này tại các quốc gia nhiệt đới thu nhập thấp – nơi người dân đang dựa vào hải sản như một nguồn dinh dưỡng chính.
Câu hỏi đặt ra là: nếu những biến đổi này tiếp diễn, thì con người sẽ phải làm gì để duy trì an ninh dinh dưỡng trong tương lai?
Hãy tưởng tượng, vào năm 2100, nếu nhiệt độ trái đất tăng thêm 4°C, các quốc gia thu nhập thấp có thể mất tới 30% lượng dinh dưỡng từ hải sản mà họ tiêu thụ hàng ngày.
Sự giảm sút này không chỉ ảnh hưởng đến các nguồn chất dinh dưỡng như sắt hay canxi, mà còn làm gia tăng nguy cơ thiếu hụt các chất quan trọng, vốn có thể dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng và những hệ quả nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng.
Các mô hình dự báo cho thấy rằng trong suốt thế kỷ 21, sản lượng chất dinh dưỡng từ nghề cá và nuôi trồng thủy sản có thể giảm từ 5% đến 15%, và tình trạng này sẽ trầm trọng hơn nếu không có biện pháp giảm thiểu hiệu quả.
Đặc biệt, khoáng chất như canxi và sắt sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất, làm tăng nguy cơ thiếu hụt dinh dưỡng ở nhiều nơi trên thế giới, nơi vốn đã không đủ lượng canxi từ hải sản để đáp ứng nhu cầu cơ bản của người dân.
Nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù sản xuất nuôi trồng thủy sản có thể góp phần bù đắp phần nào sự thiếu hụt này vào năm 2050, nhưng những nỗ lực này vẫn không đủ để khôi phục lại những gì chúng ta sẽ mất từ nghề cá.
Dù có thể tăng trưởng sản lượng canxi và protein từ nuôi trồng thủy sản, nhưng lượng omega-3 từ cá sẽ suy giảm, và điều này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người, đặc biệt là trong việc ngăn ngừa các bệnh tim mạch.
Điều này đặc biệt nghiêm trọng đối với các quốc gia thu nhập thấp, nơi hải sản không chỉ là nguồn dinh dưỡng chủ yếu mà còn đóng vai trò trong việc duy trì sinh kế của hàng triệu ngư dân.
Sự thay đổi này sẽ khiến những người nghèo nhất trên thế giới, những người ít có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, phải gánh chịu nhiều hậu quả nặng nề nhất.
Trong khi các nước phát triển có thể chuyển đổi sang các nguồn dinh dưỡng thay thế, những quốc gia này lại không có đủ nguồn lực để đối phó.
Bên cạnh đó, các mô hình nghiên cứu cũng cho thấy rằng sự giảm sút về khả năng cung cấp dinh dưỡng từ hải sản có thể xảy ra với tốc độ nhanh chóng hơn bao giờ hết.
Khi nhiệt độ tăng lên, tính khả dụng của canxi và sắt từ hải sản có thể giảm tới 6,5% mỗi độ C. Tuy nhiên, ở các quốc gia thu nhập thấp, tốc độ này thậm chí còn cao gấp đôi so với mức trung bình toàn cầu, điều này càng khiến cho họ đối mặt với những khó khăn to lớn trong việc duy trì sức khỏe cộng đồng.
Vậy câu hỏi là: chúng ta có thể làm gì để cứu vãn tình hình này? Câu trả lời không phải là dễ dàng, nhưng có thể bắt đầu từ việc giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, bảo vệ các hệ sinh thái biển, và thúc đẩy sản xuất nuôi trồng thủy sản bền vững.
Nhưng điều quan trọng hơn hết là chúng ta cần nhận thức rõ rằng, nếu không hành động ngay bây giờ, những thay đổi này sẽ không chỉ ảnh hưởng đến môi trường mà còn làm gia tăng sự bất bình đẳng về sức khỏe toàn cầu.
Vì vậy, việc bảo vệ nguồn tài nguyên biển không chỉ là trách nhiệm của các quốc gia mà là của toàn thế giới. Nếu chúng ta không hành động, sẽ không còn đủ hải sản cho thế hệ sau và sẽ ngày càng có nhiều người không thể tiếp cận các chất dinh dưỡng thiết yếu mà họ cần để duy trì cuộc sống khỏe mạnh.
Hoàng Nguyên
