Không gian mới, kỳ vọng mới
Sau sáp nhập, TP.HCM mở ra không gian phát triển rộng lớn và đa trung tâm, đặc biệt là khu vực ven biển trải dài từ Cần Giờ đến liên kết với cụm cảng Cái Mép – Thị Vải (Bà Rịa – Vũng Tàu).
Trong bối cảnh đó, nhu cầu sớm điều chỉnh quy hoạch chung là cấp thiết – không chỉ để giải quyết chồng chéo hành chính mà còn để định vị lại vai trò đầu tàu trong các lĩnh vực chiến lược như logistics, kinh tế biển, tài chính, năng lượng tái tạo và đô thị công nghệ cao.
Tọa đàm “Cải cách hành chính – Kiến tạo không gian phát triển” ngày 9/7 vừa qua đã ghi nhận nhiều ý kiến chuyên sâu từ giới quy hoạch, doanh nghiệp và học giả – đặt nền móng cho tư duy phát triển thành phố gắn liền với biển, cảng, chuỗi cung ứng và đổi mới sáng tạo.
Phát huy lợi thế địa kinh tế sau sáp nhập
Tiến sĩ Phạm Trần Hải (Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM) nhấn mạnh: “TP.HCM cần nhanh chóng xây dựng quy hoạch mới mang tính tích hợp, linh hoạt, tránh chồng lấn các quy hoạch cũ và khai thác tối đa thế mạnh hậu sáp nhập, đặc biệt là lợi thế tiếp cận hệ thống cảng nước sâu Cái Mép – Thị Vải – Cần Giờ”.
Theo ông Hải, đây là thời điểm thuận lợi để TP.HCM hiện thực hóa các chiến lược phát triển kinh tế biển gắn với dịch vụ cảng – logistics, đồng thời mở rộng ảnh hưởng ra toàn vùng Đông Nam Bộ thông qua hạ tầng kết nối và vùng công nghiệp công nghệ cao. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, các siêu đô thị ven biển thành công đều có một “tam giác chiến lược”: cảng nước sâu – vùng công nghiệp hỗ trợ – mạng lưới logistics xanh.
Từ cảng đến đô thị biển hiện đại
Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn phân tích, với điều kiện tự nhiên độc đáo và vị trí tiếp giáp cụm cảng quốc tế lớn, TP.HCM hoàn toàn có thể hướng đến hình mẫu đô thị biển hiện đại – logistics thông minh – du lịch sinh thái gắn với đô thị học thuật.
“Cụm cảng Cái Mép – Thị Vải – Cần Giờ nếu được quy hoạch tốt, không chỉ là cửa ngõ xuất nhập khẩu lớn của quốc gia mà còn có thể cạnh tranh trực tiếp với các siêu cảng như Klang (Malaysia), Laem Chabang (Thái Lan) hay Singapore” – ông Sơn nhận định.
Thực tế, Cái Mép – Thị Vải là một trong số ít cảng tại châu Á có thể tiếp nhận tàu trọng tải 200.000 DWT. Sự kết nối đồng bộ với trục logistics qua Cần Giờ – Nhà Bè – Hiệp Phước sẽ mở ra chuỗi vận tải – công nghiệp ven biển hoàn chỉnh, là nền tảng để hình thành các khu thương mại tự do (free trade zone), logistics xanh và trung tâm tài chính biển.
Doanh nghiệp đón đầu cơ hội
Ông Phùng Quốc Mẫn – Chủ tịch HAWA – cho rằng không gian phát triển liên hoàn TP.HCM – Bình Dương – Bà Rịa – Vũng Tàu tạo điều kiện vàng cho các ngành công nghiệp xuất khẩu như gỗ, vật liệu xây dựng, nội thất.
“Bình Dương là thủ phủ ngành gỗ với kim ngạch xuất khẩu gần 5 tỉ USD; TP.HCM là trung tâm sáng tạo – công nghệ; còn Bà Rịa – Vũng Tàu nắm cảng biển chiến lược. Sự tích hợp ba vùng giúp doanh nghiệp giảm chi phí logistics, đẩy nhanh phản ứng chuỗi cung ứng và gia tăng giá trị gia công” – ông Mẫn nhận định.
Tương tự, ông Phạm Hiền Nhân – Giám đốc sản phẩm Viglacera – chia sẻ, việc tái cấu trúc hệ thống nhà máy gạch ốp lát theo địa bàn hợp lý giúp doanh nghiệp tiết kiệm 5–10% chi phí logistics, đồng thời đẩy mạnh hệ sinh thái vật liệu xanh cho các công trình bền vững – xu hướng tất yếu trong đô thị biển thế kỷ 21.
Khuyến nghị chính sách: Quy hoạch mở – phân cấp mạnh
Một số chuyên gia kiến nghị cho phép các quy hoạch hiện hành của TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu được tiếp tục duy trì hiệu lực đến khi hoàn tất điều chỉnh quy hoạch tổng thể, nhằm tránh gián đoạn đầu tư. Đồng thời, đề xuất phân cấp – ủy quyền phê duyệt quy hoạch cho địa phương theo tinh thần: “địa phương quyết – địa phương làm – địa phương chịu trách nhiệm”.
Đây cũng là cách tiếp cận linh hoạt để TP.HCM tận dụng thời cơ hậu cải cách hành chính và tăng tốc phục hồi kinh tế sau đại dịch. Mô hình “thành phố tích hợp đa chức năng” – gắn logistics với công nghiệp, thương mại dịch vụ và đô thị học thuật – sẽ giúp thành phố vượt qua các giới hạn hạ tầng truyền thống, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và dẫn dắt đổi mới vùng Đông Nam Bộ.
Biển, cảng và công nghệ – ba mũi nhọn cho một TP.HCM hậu cải cách
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu và tái cấu trúc chuỗi cung ứng sau đại dịch, TP.HCM có cơ hội lịch sử để chuyển mình từ trung tâm công nghiệp – tài chính truyền thống thành đô thị cảng – logistics xanh – đổi mới sáng tạo.
Việc sớm điều chỉnh quy hoạch chung không chỉ giúp khai phóng tiềm năng kinh tế biển, mà còn tái định nghĩa vai trò trung tâm vùng – quốc gia của TP.HCM trong một cấu trúc phát triển đa trung tâm, linh hoạt và thích ứng.
Thành Hưng
