Nguồn vốn đầu tư mạo hiểm cho các công ty khởi nghiệp trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản đã giảm mạnh 28% vào năm 2024, phản ánh xu hướng chậm lại trong ngành đầu tư mạo hiểm (VC). Tuy nhiên, vẫn tồn tại nhiều tín hiệu tích cực ở một số phân khúc của ngành.
Báo cáo “Tình Hình Nuôi Trồng Thủy Sản Và Nghề Cá Thế Giới 2024” của FAO đã công bố một cột mốc quan trọng: sản lượng nuôi trồng thủy sản toàn cầu đã vượt qua sản lượng từ nghề đánh bắt, trở thành ngành sản xuất chính các loài động vật thủy sản. Tuy vậy, câu chuyện đầu tư vào đổi mới trong nuôi trồng thủy sản lại không mấy sáng sủa.
Trong năm 2024, các công ty khởi nghiệp trong ngành nuôi trồng thủy sản đã huy động được 619 triệu USD từ các quỹ đầu tư mạo hiểm, giảm 28% so với con số 854 triệu USD của năm trước. Mặc dù tổng số vốn giảm, nhưng số giao dịch tăng 15%, từ 61 lên 70 giao dịch, cho thấy nhu cầu đầu tư vào ngành này vẫn còn mạnh mẽ.
Không tính ba giao dịch lớn nhất, tổng vốn huy động đã giảm 38,4%, phản ánh sự suy thoái chung trong năm 2024. Carsten Krome, đối tác quản lý và đồng sáng lập của Hatch Blue, chia sẻ ba yếu tố tác động đến đầu tư mạo hiểm vào nuôi trồng thủy sản.
Đó là khoảng cách tài trợ cho cơ sở hạ tầng. Nhiều dự án đổi mới hiện đã đạt đến quy mô cần vốn cho cơ sở đầu tiên, nhưng vốn đầu tư mạo hiểm không phù hợp với các nhu cầu này, tạo ra một khoảng cách tài trợ.
Bên cạnh đó những sáng tạo trong nuôi trồng thủy sản thường mất từ 10 đến 12 năm để đạt được sự chấp nhận rộng rãi. Quá trình này diễn ra quá chậm đối với nhiều nhà đầu tư, mặc dù đây là một quy luật trong ngành.
Cuối cùng mặc dù việc giảm vốn đầu tư vào nuôi trồng thủy sản mạnh hơn, nhưng điều này phản ánh xu hướng chung trong toàn bộ ngành VC. Để duy trì sự phát triển, ngành cần tạo ra những câu chuyện thành công và xây dựng các công ty có lợi nhuận, từ đó thu hút thêm vốn đầu tư.
Tài Trợ Theo Ngành: Điều Chỉnh Trọng Tâm
Trong năm 2023, các lĩnh vực như phần mềm, chuỗi cung ứng và nông nghiệp thế hệ mới đã thu hút sự chú ý với những khoản đầu tư lớn. Tuy nhiên, năm 2024, ngành nông nghiệp thế hệ mới đã trở thành lĩnh vực dẫn đầu với 295 triệu USD (chiếm 48% tổng vốn đầu tư mạo hiểm vào nuôi trồng thủy sản). Các lĩnh vực như dinh dưỡng (144 triệu USD, 23%) và nông nghiệp tái tạo (48 triệu USD, 11%) theo sau.
Công ty sản xuất RAS (Hệ thống nuôi trồng thủy sản tái tuần hoàn) đã huy động được 250 triệu USD trong năm 2024, tăng mạnh từ 124 triệu USD vào năm 2023. Các hệ thống khép kín và mới lạ khác cũng thu hút được 21 triệu USD từ các quỹ mạo hiểm.
Trong lĩnh vực dinh dưỡng, các thành phần từ côn trùng dẫn đầu với 68 triệu USD, tiếp theo là protein tế bào đơn (44 triệu USD) và thay thế dầu omega-3 (26 triệu USD). Ngành cũng đang chứng kiến sự quan tâm đến nuôi trồng thủy sản tái tạo đặc biệt là rong biển (46 triệu USD) và trang trại nhuyễn thể hai mảnh vỏ (17 triệu USD), với mục tiêu giảm thiểu biến đổi khí hậu và cô lập carbon đại dương.
Mặc dù hải sản từ tế bào và hải sản thực vật đã chứng kiến sự giảm tài trợ lớn, lần lượt là 94% và 87%, xu hướng này cũng phản ánh sự thay đổi trong nhu cầu và ưu tiên đầu tư.
Tài Trợ Theo Số Lượng Giao Dịch
Lĩnh vực dinh dưỡng và nuôi trồng thủy sản tái tạo dẫn đầu về số lượng giao dịch trong năm 2024.
Đồng thời, sức khỏe và di truyền (tăng từ 2 lên 7 giao dịch) và nuôi trồng thế hệ mới (tăng từ 4 lên 9 giao dịch) ghi nhận sự gia tăng đáng kể về số lượng giao dịch.
Điều này phản ánh sự chuyển dịch trong ngành, khi các nhà đầu tư bắt đầu tập trung vào các giải pháp phòng bệnh và các chương trình nhân giống để đối phó với dịch bệnh và ký sinh trùng.
Caitriona Kelleher, giám đốc điều hành đầu tư giai đoạn đầu tại Hatch Blue, nhận xét rằng nhiều doanh nghiệp tiến bộ trong ngành đã bắt đầu hợp tác với các công ty khởi nghiệp để tận dụng sự đổi mới của họ. Đây chính là yếu tố giúp thu hút nguồn lực và tạo động lực cho các công ty giai đoạn đầu.
Tài Trợ Giai Đoạn Đầu: Sự Chuyển Dịch Đến Các Vòng Gọi Vốn Sớm
Năm 2024, xu hướng đầu tư đã chuyển sang các giao dịch giai đoạn đầu, thay vì các vòng gọi vốn lớn. Các giao dịch giai đoạn đầu chiếm 59% tổng giá trị giao dịch, trong khi các vòng A và B giảm mạnh. Sự gia tăng các vòng gọi vốn không xác định có thể là do thị trường suy thoái, giúp các công ty linh hoạt hơn trong việc đàm phán và tránh được sự kỳ thị liên quan đến các vòng giảm giá.
Tuy nhiên, sự suy giảm trong các vòng gọi vốn lớn có thể là dấu hiệu của việc giảm khả năng thu hồi vốn lớn trong tương lai. Tuy vậy, các nhà đầu tư vẫn tin rằng ngành nuôi trồng thủy sản sẽ tiếp tục phát triển bền vững, đặc biệt khi nhu cầu tiêu thụ hải sản ngày càng tăng.
Tài Trợ Theo Khu Vực: Châu Âu và Bắc Mỹ Dẫn Đầu. Tại Châu Âu, số giao dịch vẫn ổn định, với lĩnh vực dinh dưỡng dẫn đầu. Tại Bắc Mỹ, nuôi trồng thủy sản tái tạo ghi nhận số giao dịch tăng trưởng mạnh mẽ. Trong khi đó, khu vực APAC giảm số giao dịch từ 10 xuống 6.
Nhìn Về Tương Lai
Dự báo của Rabobank cho thấy sản lượng cá vây và tôm toàn cầu sẽ tăng vào năm 2025 nhờ giá thức ăn giảm và nhu cầu người tiêu dùng phục hồi. Tuy nhiên, với tình hình địa chính trị bất ổn, thuế quan và hạn chế thương mại có thể tạo ra sự gián đoạn cho chuỗi cung ứng nuôi trồng thủy sản.
Năm 2024 mở ra với nhiều cơ hội và thách thức. Ngành nuôi trồng thủy sản đang hướng đến sự đổi mới và bền vững, với các công ty và chính phủ đồng hành để thúc đẩy sự phát triển bền vững của ngành.
Hoàng Nguyên
